Jak odróżnić innowację od rutynowych zmian lub aktualizacji?

Definicja innowacji z Podręcznika Oslo 2018 brzmi następująco „Innowacja to nowy lub ulepszony produkt lub proces (lub ich połączenie), który rożni się znacząco od poprzednich produktów lub procesów”. Należy tutaj rozróżnić stopień nowatorstwa, tj. innowacje radykalne od innowacji stopniowych. Pierwsza kategoria określa innowacje, które na nowo definiują rynki, powodują całkowite zastępowanie wcześniej stosowanych rozwiązań, technologii. Te drugie powodują ulepszenia w istniejących już produktach czy procesach.

Oznacza to, że innowacją są nie tylko nowe produkty czy procesy, ale również te rozwiązania, które posiadają istotne ulepszenia. Ulepszenia te muszą mieć postać nowych funkcjonalności lub cech, które są istotne z punktu widzenia użytkownika końcowego i które dają użytkownikom określone korzyści. 

Innowacyjność można też rozpatrywać z punktu widzenia zasięgu oddziaływania. Wyróżniamy tutaj innowacje w skali przedsiębiorstwa, kraju lub o zasięgu globalnym.

Wyróżniamy dwa podstawowe typy innowacji: innowację produktową oraz innowację w procesie biznesowym.

 

Innowacja produktowa to nowy lub ulepszony wyrób lub usługa, które różnią się znacząco od dotychczasowych wyrobów lub usług dostępnych na rynku. Skala ulepszenia musi być na tyle duża, aby zapewniała realną korzyść z punktu widzenia potrzeb społecznych i rynkowych grupy docelowej

 

Innowacja w procesie biznesowym to nowy lub ulepszony proces biznesowy dla jednej lub wielu funkcji biznesowych, który różni się znacząco od dotychczasowych procesów biznesowych przedsiębiorstwa. Za procesy biznesowe uznaje się: produkcję wyrobów lub usług, dystrybucję i logistykę, marketing i sprzedaż, systemy informacyjno-komunikacyjne, administrację i zarządzanie. Ulepszenie procesu biznesowego rozumiane jest jako ulepszenie sposobu organizacji i zarządzania procesami, procedurami, metodami lub technologiami w działalności przedsiębiorstwa, które prowadzą do zwiększenia efektywności, jakości lub innych korzyści dla przedsiębiorstwa lub jego klientów. Podobnie jak w przypadku innowacji produktowej, również w tym przypadku w procesie biznesowym innowacją są te modyfikacje, które przyniosą istotne z punktu widzenia przedsiębiorstwa i odbiorców końcowych korzyści – np. prowadzące do znacznego przyspieszenia procesu produkcji, zmniejszenia zużycia materiałów czy surowców lub wpływające na poprawę parametrów produktu końcowego.

 

 

Podsumowując innowacja produktowa zawsze dotyczy nowych cech/funkcji w produkcie, natomiast innowacja w procesie biznesowym dotyczy nowych cech/funkcji w procesie produkcji, sprzedaży, zarządzania, logistyki czy innym procesie biznesowym. Oba typy innowacji mogą być komplementarne i występować łącznie, np. innowacja w procesie biznesowym, pod postacią znacząco ulepszonego procesu spawania, może być również innowacją produktową pod postacią produktu o znacząco podwyższonej wytrzymałości.

Aby odróżnić innowację stopniową od rutynowych zmian lub aktualizacji, należy zwrócić uwagę przede wszystkim na skalę zmiany. Innowacje zwykle dotyczą istotnych zmian, które mają duży wpływ na działanie przedsiębiorstwa lub rynku, powodują zmianę zachowań klientów, podczas gdy rutynowe zmiany są mało znaczące i nie mają większego wpływu na rynek.

Narzędziem pomocniczym w określeniu skali zmiany może być cecha - parametr - korzyść. Cecha to nowa funkcja lub zmiana zastosowana w produkcie lub procesie biznesowym w porównaniu z dotychczasowymi produktami/procesami. Parametr to skwantyfikowana wartość dodana, czyli wyrażony liczbowo parametr zdefiniowanej cechy innowacji w porównaniu z tym samym parametrem dotychczasowego najbardziej zbliżonego i najlepszego rozwiązania dostępnego na rynku. Ostatnim kryterium niezbędnym do określenia skali innowacji jest korzyść. Kryterium mówi nam jaką korzyść z punktu widzenia potrzeb grupy docelowej przynosi innowacja. Korzyść musi być istotna i zaspokajać potrzeby i oczekiwania klientów i odbiorców wyraźnie lepiej niż rozwiązania konkurencyjne. Wszystkie te kryteria muszą być spełnione łącznie, aby można było mówić o innowacji.

 

Na przykładzie innowacyjnego opakowania stosowanego do przedłużania okresu przydatności do spożycia:

• Cechą będzie zwiększenie zdolności przechowalniczej np. konkretnego wyrobu spożywczego.
• Korzyścią dla odbiorcy będą niższe straty na produktach, które ulegają przeterminowaniu.
• Parametrem będzie czas przechowywania konkretnego wyrobu spożywczego w porównaniu do opakowań aktualnie dostępnych na rynku docelowym np. nowe opakowanie 14 dni przechowywania w porównaniu z 10 dni w dotychczasowych opakowaniach.

Jak dokonać analogicznej oceny w przypadku innowacji w procesie biznesowym? Na przykładzie innowacji w procesie produkcji wyrobów dotyczącej procesu automatycznej kontroli jakości produktów:

• Cechą będzie zwiększona skuteczność i precyzja kontroli jakości wyrobów gotowych.
• Korzyścią będzie zwiększenie niezawodności i jakości produktów.
• Parametrem będzie natomiast precyzja kontroli powierzchni danego elementu przy danej skuteczności np. precyzja 0,05 mm2 przy skuteczności 97%, w porównaniu z precyzją 0,2 mm2 przy skuteczności 95% dotychczasowych rozwiązań.

Można mieć wątpliwości czy skala zmiany z 10 do 14 dni w okresie przydatności do spożycia czy zwiększenie precyzji z 0,2 mm2 do 0,05 mm2 to istotna poprawa. Wątpliwości musi rozwiać kryterium korzyści dla odbiorców. Jeżeli taka zmiana jest oczekiwana przez odbiorców końcowych i lepiej zaspokaja ich potrzeby niż rozwiązania konkurencyjne, a także powoduje zmianę ich zachowań to można mówić o tym, że skala ulepszenia jest na tyle duża abyśmy mieli do czynienia z innowacją, a nie rutynową zmianą.

Koncepcja innowacji radykalnej, czy też przełomowej (ang. disruptive innovation), jest dziś dobrze znana. Po raz pierwszy została ona przedstawiona około 25 lat temu przez Claytona M. Christensena w książce „Dylemat innowatora”, gdzie opisuje ją jako proces, w wyniku którego innowacyjny produkt lub usługa zakorzenia się początkowo w wąskiej niszy rynkowej, a następnie nieustannie przesuwa się w górę rynku, by ostatecznie wyprzeć z niego dotychczasowych, uznanych konkurentów.

Przełomowość stanowi jedną z kluczowych cech innowacji radykalnych. Przełomowość w odróżnieniu od innowacji stopniowych charakteryzuje przede wszystkim:

1. Posiadanie źródła w odkryciach naukowych.
2. Przesuwanie granicy wiedzy poza to, co już znane.
3. Zastosowanie nowatorskich metodologii badawczych.
4. Interdyscyplinarny charakter.
5. Rozwiązywanie najtrudniejszych problemów i stawienie czoła najważniejszym wyzwaniom naszych czasów.
6. Potencjał do zakłócenia i transformacji istniejących branż i rynków.
7. Wydłużony czas rozwoju, walidacji i komercjalizacji technologii oraz związana z tym wysoka kapitałochłonność.

Radykalne innowacje to obszar, który w ostatnich latach jest coraz chętniej wspierany zarówno przez instrumenty pomocy publicznej, jak i kapitał prywatny. Programy dotacyjne oferowane na rynku krajowym i europejskim mają bardzo duże znaczenie w rozwoju innowacji przełomowych, dostarczają bowiem kapitał finansujący ryzyko tych projektów. Są więc istotną zachętą dla firm, szczególnie startupów, do podejmowania odważnych, ambitnych projektów i stawienia czoła istotnym problemom współczesnego świata. 

Autorzy: Katarzyna Wolnik, Szymon Łokaj, Jakub Żbikowski